Door het toegenomen aantal aankondigde baanbeëindigingen van grotere bedrijven in 2023 lijken er dit jaar weer wat meer banen op de tocht te staan. Vorig jaar was het aantal aangekondigde baanbeëindigingen door faillissementen hoger dan gebruikelijk, voornamelijk door bedrijven in de industrie en detailhandel. De werkgelegenheidsontwikkeling wordt in 2024 mogelijk met name gedrukt door reorganisaties die door de industrie zijn aangekondigd, die met ruim 6.500 banen historisch groot zijn voor deze sector. Dat meldt ING.
Begin dit jaar verschenen er krantenberichten over (middel)grote bedrijven die het verlies aan banen in ons land aankondigden. Voorbeelden zijn lampenfabrikant Signfiy (-500 banen), ijzergieterij VDL Castings (-140 banen) en fietsfabrikant Accell (-150 banen). Hoewel dit niet betekent dat iedereen voor zijn baan moet vrezen is wel de vraag of dit een indicatie is dat de arbeidsmarkt iets minder krap wordt.
Voorbode gematigdere werkgelegenheidsontwikkeling in 2024
Om te zien wat we van de werkgelegenheid onder (middel)grote bedrijven kunnen verwachten, kijkt ING naar een database van Eurofound, waarin de aankondigingen van herstructurering van het personeelsbestand van (middel)grote bedrijven in kranten worden bijgehouden. Het betreft herstructureringen van minimaal 100 banen of minimaal 10% van het personeelsbestand van bedrijfslocaties van meer dan 250 medewerkers, waarbij ook de aangekondigde extra banen bij bedrijfsuitbreidingen en reshoring naar eigen land zijn opgenomen. Let wel, kleinere (maar op macroniveau frequentere) meer geleidelijke baancreatie en -afbouw blijven hiermee buiten beschouwing, terwijl bedrijven in een later stadium soms ook nog van sommige van de aangekondigde herstructureringen af kunnen zien.
Terwijl in 2023 het daadwerkelijke aantal werknemersbanen nog groeide met 116.000, liep het aangekondigde baanverlies op van per saldo een kleine 3.000 banen in 2022 naar ongeveer 13.500 banen in 2023, het hoogste aantal sinds 2011. Deze aankondigingen van herstructureringen uit 2023 zijn relevant voor de verwachting over de ontwikkelingen in 2024, omdat het vaak (en voornamelijk bij reorganisaties) even duurt totdat aankondigingen zich in daadwerkelijk verliezen aan arbeidsplekken vertalen. De verslechtering hiervan suggereert dus neerwaartse druk op de werkgelegenheidsontwikkeling voor dit jaar.
Locatiesluitingen en vooral faillissementen vaak reden voor aangekondigd baanverlies
Structureel zijn reorganisaties veruit de belangrijkste oorzaak waarom bedrijven baanverliezen aankondigen. Reorganisaties verklaren in 2002-2023 bijna driekwart van de te schrappen banen. Faillissementen (9%) of locatiesluitingen (8%) volgen als belangrijke oorzaken. Fusies en overnames (5%), offshoren in/uitbesteden naar het buitenland (4%) en uitbesteden in eigen land (1%) zijn minder vaak de aanleiding.
Ook in 2023 blijkt dat reorganisaties (met ruim de helft) de belangrijkste oorzaak van het aangekondigde banenverlies zijn. Wat echter vooral opvalt, is dat in 2023 het aandeel (en aantal) aangekondigde baanbeëindigingen als gevolg van bedrijfs- of locatiesluitingen (46%) een stuk hoger was dan gebruikelijk (17%): het ging hierbij om bijna 6.200 banen. Langjarig lijkt er enige samenhang tussen het aantal bedrijven met 50 of meer werknemers dat per saldo (oprichtingen minus beëindigingen) wordt beëindigd en het aantal aangekondigde geschrapte banen. Beide zijn in 2023 een stuk negatiever dan in 2022. Zo lijkt ook het verdwijnen van een aantal (middel)grote bedrijven (of hun locaties) nu dus wat meer banen te gaan kosten.
Vooral in industrie en detailhandel baanverliezen aangekondigd
In 2023 zijn vooral baanverliezen aangekondigd in de verwerkende industrie (58% van het totaal van dat jaar) en in de detailhandel (33%). Sinds het begin van de tijdreeks (in 2002) is de omvang van het aangekondigde baanverlies door de industrie in geen enkel jaar zo groot geweest als in 2023 (ruim 7500, ofwel ongeveer 1% van het aantal werknemersbanen in de industrie). Dit komt waarschijnlijk door een combinatie van hoge energiekosten, overcapaciteit na de goederenhausse tijdens corona en algehele verslechtering van de wereldhandel in 2023.
Binnen de industrie was vooral sprake van aangekondigde baanverliezen als gevolg van zowel faillissementen (1120 banen) als voornamelijk reorganisaties (6.550 banen), terwijl de aangekondigde verliezen in de detailhandel louter door faillissementen (4.360 banen) kwamen. In 2023 kwamen er in de industrie per saldo nog 14.000 werknemersbanen bij, maar gezien de aankondigingen lijkt er voor 2024 nu dus meer kans op een daling. Bovendien kwamen de eerste aankondigingen van baanverliezen uit 2024 ook vooral van de verwerkende industrie, waardoor er voorlopig sprake lijkt van een voortzetting van de ontwikkeling van 2023.
Industrie en detailhandel relatief pessimistisch
Dit beeld van de bedrijfstakken wordt bevestigd in Conjunctuurenquête Nederland. Uit de laatste peiling onder niet-financiële bedrijven van begin dit jaar blijkt dat de industrie en detailhandel (naast met name de landbouw) tot de bedrijfstakken te behoren met de meest pessimistische verwachting over de ontwikkeling van het personeelsbestand in de komende maanden. Superdramatisch zijn de verwachtingen over het personeelsbestand nog niet, maar voor beide bedrijfstakken liggen ze wel onder hun historische gemiddelde.
Grootbedrijf meest pessimistisch
Kijken we naar de omvang van bedrijven, dan blijkt (op basis van niet voor het seizoen gecorrigeerde data) dat het ondergemiddelde sentiment over de ontwikkeling van het personeelsbestand vooral bij bedrijven met 250 of meer personeelsleden (het "grootbedrijf") te zitten. Dit signaal van het grootbedrijf betekent niet dat iedereen voor zijn baan moet vrezen. Maar het kan wel een indicatie zijn dat de arbeidsmarkt gedurende 2024 iets minder krap wordt. Van erg krap naar krap is de verwachting van ING.
Bron: ING
Schrijf je in voor onze dagelijkse nieuwsbrief om al het laatste nieuws direct per e-mail te ontvangen!
Inschrijven Ik ben al ingeschreven