De extreem hoge prijsstijgingen zorgen voor een historisch groot verlies aan koopkracht. Dat wordt nog eens pijnlijk duidelijk als we de recent verschenen koopkrachtplaatjes van het CPB bekijken. Zo’n grote hap uit de huishoudportemonnee zal niet zonder gevolgen voor de Nederlandse economie blijven. Dat meldt Marten van Garderen namens ING.
'De huidige torenhoge inflatie zorgt voor een koopkrachtverlies voor een doorsnee huishouden van maar liefst 6,8% in 2022, zo blijkt uit de meest recente berekeningen van het CPB. De rekenmeesters hanteren daarbij een geschatte inflatie voor heel 2022 van tegen de 10%. Daar kan vrijwel geen inkomensstijging tegenop. Zoomen we in op de verschillende inkomensgroepen dan zien we dat vrijwel geen enkele groepde dans ontspringt. Alleen voor de huishoudens met de laagste inkomens blijft het verlies aan koopkracht in vergelijking met andere huishoudtypes nog relatief beperkt. Deel van deze groep (tot 120% van het sociaal minimum) ontvangt dit jaar namelijk een energietoeslag van 1300 euro.'
Pijn niet zomaar weg in 2023
'Voor volgend jaar ziet de koopkrachtontwikkeling er op het eerste gezicht een stuk minder dramatisch uit. Een doorsnee Nederlands huishouden gaat er in de voorlopige cijfers van het CPB naar verwachting in 2023 zelfs iets (+0,6%) op vooruit. Toch horen daar wel een paar kanttekeningen bij. Allereerst, hanteert het CPB hierbij voor 2023 een inflatieverwachting (cpi) van ruim 4%. Die inschatting zou, gezien de meest recente ontwikkelingen van de energieprijzen, mogelijk best alweer wat aan de lage kant kunnen zijn. ING Research sluit niet uit dat de inflatie zelf dubbel zo hoog uitpakt. Bij een hogere inflatie verdwijnen alle koopkrachtplusjes als sneeuw voor de zon. Bovendien, zelfs een licht positieve koopkrachtontwikkeling in 2023 neemt de pijn in de portemonnee van het enorme koopkrachtverlies van een jaar eerder niet weg.'
Hoogstwaarschijnlijk extra compensatie op komst
'Al met al incasseren veel huishoudens gedurende 2022-2023 per saldo een forse koopkrachtdreun. De politiek lijkt er dezer dagen dan ook veel aan gelegen om een deel van de pijn te verzachten via extra compenserende maatregelen. Vanwege de uitvoerbaarheid lijkt ze haar pijlen vooral te richten op maatregelen voor 2023, al klinken er deze week herhaaldelijk geluiden dat er mogelijk ook nog voor dit jaar extra compensatie in het vat zit. Vanuit economisch perspectief geldt daarbij vooral: hoe gerichter de compensatie hoe beter, te brede maatregelen zijn al snel zonde van het geld.'
Richting een milde recessie
'Hoewel we de aard, de omvang en de timing van de maatregelen nog niet weten, mogen we er op dit moment wel vanuit gaan dat een groot deel van de Nederlandse huishoudens zijn reële inkomen ziet dalen. Eigenlijk is dat onafwendbaar, omdat de belangrijkste oorzaken van het omvangrijke welvaartsverlies buiten Nederland liggen. Dat betekent dat we als land de negatieve inkomensgevolgen niet kunnen wegnemen; hooguit kunnen we de pijn herverdelen, tussen huishoudens of tussen de huidige en toekomstige generaties. Tegelijkertijd is de omvang van het welvaartsverlies dusdanig groot dan het wel heel veel gevraagd lijkt om die volledig via overheidsmaatregelen door te schuiven naar de toekomst. Vanwege het uiteindelijk vrijwel onvermijdelijke koopkrachtverlies zal de consumptie dus naar verwachting van ING Research in de tweede helft van dit jaar onder druk komen. Zoveel zelfs dat de economie een paar kwartalen op een rij licht kan krimpen. Zo duwen de torenhoge prijzen via de portemonnee van de consument de economie richting een milde recessie', besluit Van Garderen.