Het portretrecht is misschien niet het eerste recht waar aan gedacht wordt in de meubelbranche. Toch is het verstandig om dit recht niet over het hoofd te zien. Ook in deze branche worden namelijk foto’s geplaatst in folders of op social media waar modellen op staan – en dan bedoelen we niet een type meubel. Zo werd vorig jaar een woonwinkel op de vingers getikt toen deze een foto van een ex-medewerkster in haar brochure had gepubliceerd. Maar wat is het portretrecht precies? En waar moet op gelet worden bij het gebruik van modellen? In deze bijdrage worden deze en andere vragen beantwoord.
Elise Menkhorst, Evert van Gelderen en Armita Hosseini.
Wat is het portretrecht?
Het portretrecht geeft een geportretteerde – onder bepaalde voorwaarden – de mogelijkheid om het gebruik van een foto waar hij of zij op staat afgebeeld, te verbieden. Het portretrecht staat los van het auteursrecht dat de fotograaf heeft.
De wet maakt onderscheid tussen de situatie waarin het portret in opdracht is gemaakt en de situatie waarin dat niet het geval is. Voor het gebruik van een in opdracht gemaakte portret (bijvoorbeeld als iemand voor zijn bruiloft een fotograaf inhuurt) is altijd toestemming vereist van de geportretteerde. Is een portret niet in opdracht gemaakt, dan mag de foto in principe zonder toestemming gepubliceerd worden. Dit tenzij de geportretteerde een redelijk belang heeft om zich daartegen te verzetten. Daar bestaat smeuïge rechtspraak over, zo kunnen wij verzekeren.
Hoe zit het met bekende personen?
In de rechtspraak wordt verder onderscheid gemaakt tussen bekende en niet bekende personen. Bekende personen hebben een zogenaamde ‘verzilverbare populariteit’. Dat betekent dat zij recht hebben op een redelijke vergoeding voor het gebruik van hun foto. Het zonder toestemming fotoshoppen van een VIP in een fauteuil is dus niet verstandig.
Helpt het afbeelden van een balkje?
Iedereen kent de foto’s wel van criminelen met zo’n zwart balkje voor de ogen. Volgens de rechtspraak zorgt dat er echter niet voor dat iemand per definitie onherkenbaar is. Sterker nog, dat balkje zorgt er juist voor dat men in verband wordt gebracht met criminele activiteiten. En het zorgt ervoor dat je extra goed gaat kijken wie er achter het balkje verstop zit, nietwaar?
Hoe zat het nou met die woonwinkel?
Tijdens een fotoshoot voor een woonwinkel ging ook een verkoopmedewerkster op de foto. Die foto werd in een brochure gebruikt. Later nam de medewerkster ontslag en ging zij voor een concurrent werken. Volgens de rechter was van belang dat het niet om een professioneel model ging en had de woonwinkel na haar vertrek moeten verifiëren of zij nog wel kon instemmen met het gebruik van de foto. De woonwinkel moest daarom een schadevergoeding van € 500 betalen. Juridisch is er wel iets aan te merken op de uitspraak, maar het toont aan dat het goed is om vooraf ook bij het portretrecht stil te staan.
Hebben jullie tips om geschillen te voorkomen?
Het is verstandig om goede afspraken te maken met de geportretteerde – ongeacht of het een professioneel model is of niet. Zo kan een ‘quitclaim’ worden ondertekend; een korte verklaring waarin staat dat de geportretteerde zich niet tegen gebruik van de foto’s zal verzetten. Als men werkt met een reclamebureau dan kan het goed zijn om na te vragen of zij ook aan dit punt hebben gedacht.
© 2021 Clairfort®
Deze bijdrage werd voor Wonen360 geschreven door Evert van Gelderen, Armita Hosseini en Elise Menkhorst van Clairfort advocaten. Dit kantoor houdt zich bezig met rechtsgebieden die relevant zijn voor partijen in de meubelbranche, zoals de bescherming en het handhaven van intellectuele eigendomsrechten, het opstellen van overeenkomsten, reclamerecht, privacy, arbeidsrecht, vastgoed, ondernemingsrecht en mededingingsrecht.