Wat begon als een persoonlijke zoektocht tijdens een fietstocht met zijn gezin van Amsterdam naar Rome, groeide uit tot een professionele missie: de interieurwereld helpen bij het maken van duurzame keuzes. Rick Porcelijn, industrieel ontwerper en oprichter van het ontwerpbureau 16 Mammals, bundelde zijn ervaring en inzichten in de recent verschenen 'Snelstartgids Circulaire Meubels'. In deze praktische en compacte gids geeft hij interieurprofessionals duidelijke handvatten om écht circulair te ontwerpen en bouwen, zonder te vervallen in greenwashing.
Rick Porcelijn, ontwerper, onderzoeker en auteur van de Snelstartgids Circulaire Meubels.
Van minimalistisch leven naar maximaal inzicht
"Tijdens die fietstocht leerde ik dat je eigenlijk heel weinig nodig hebt om goed te leven", vertelt Porcelijn. "Mensen denken vaak dat duurzaamheid gaat over iets opgeven, maar ik ben juist gaan kijken: wat levert het me op? Ik kreeg er tijd en aandacht voor mijn gezin voor terug. Sindsdien ben ik bewust 5% van mijn werkweek gaan reserveren voor projecten die de wereld beter maken."
Die filosofie past hij sindsdien ook toe in zijn werk als ontwerper. Al sinds zijn afstuderen aan de TU Delft in 1999 werkt hij aan interieur- en productontwerpen. In 2012 startte hij zijn eigen bureau 16 Mammals en werkt hij onder meer voor grote opdrachtgevers als Albert Heijn, Etos, Gall & Gall, Dille & Kamille, Pearle en de NS. Hier begon hij zijn circulaire aanpak te combineren met economisch gedreven projecten en bleek goedkoper bouwen en verbouwen verrassend vaak ook de meest duurzame optie.
Rick Porcelijn tijdens zijn fietstocht van Amsterdam naar Rome met een van zijn twee kinderen.
Vragen uit de praktijk als motor
De directe aanleiding voor het schrijven van de gids kwam uit de praktijk: "Nadat ik circulaire briefing ging maken voor retailers vroegen steeds vaker interieurbouwers me: 'Kun jij ons helpen om circulair te bouwen?' Ik hielp hen met materiaalpaspoorten en berekeningen, soms tot op het niveau van de moertjes. Ik deed dit werk al jaren op gevoel, maar ben het toen ook gaan onderbouwen met harde cijfers."
Die cijfers komen niet zomaar ergens vandaan. Porcelijn dook in databases van onder meer de TU Delft en verzamelde daarnaast input van Nederlandse afvalverwerkers en recyclingbedrijven: "Ik wilde weten wat er echt met materialen gebeurt als je ze weggooit. Wat kun je opnieuw gebruiken, wat niet, en vooral: waarom niet?"
Hij rekende meer dan 100 materialen door en toetste zijn bevindingen in de praktijk. "Een mooi voorbeeld is kurk: op zichzelf is dat duurzaam. Maar zodra je het verlijmt op MDF, is het niet meer los te halen en dus niet meer recyclebaar. Dan valt het duurzame effect dus weg." Zulke inzichten staan helder uitgelegd in de gids.
Voorbeelden van de digitale en fysieke gids, beide beschikbaar.
Duidelijkheid boven greenwashing
Porcelijn wilde een gids maken die praktisch en eerlijk is. "Ik merkte dat veel informatie over duurzaamheid verwarrend is. Vaak wordt iets 'groen' genoemd omdat er een beetje hergebruik in zit, terwijl de rest van het product nog steeds enorm vervuilend is. Ik wilde dat uit elkaar trekken en helder maken. Aan de ene kant heb je wél duurzame keuzes, aan de andere kant niet. Geen vage marketingtaal."
Hij benadrukt dat de gids niet alleen bedoeld is voor experts, maar juist ook voor de duizenden interieurbouwers, ontwerpers en projectleiders die elke dag met materiaalkeuzes bezig zijn: "Ik wil het ze makkelijk maken. Zodat ze met vertrouwen kunnen kiezen voor écht duurzame oplossingen."
Voorbeeld van hoe meubels op verschillende manieren gerecycled en hergebruikt kunnen worden tijdens het proces.
De impact wordt voelbaar
Porcelijn merkt dat zijn aanpak begint te landen. Een goed voorbeeld is zijn langdurige samenwerking met NS Retail, voor wie hij al jaren winkelinterieurs helpt verduurzamen. "Toen de NS besloot dat verbouwingen minimaal 50% CO₂-reductie moesten opleveren, kreeg ik de ruimte om dat circulair aan te pakken. Inmiddels ontwikkelen we bouwprincipes waarbij we voor verbouwingen van winkels zoveel mogelijk onderdelen hergebruiken, van stellingen tot prijskaartjes, zonder dat het er oud uitziet. Dat is het mooie: je maakt iets wat als nieuw voelt, maar met de ziel van het oude. De basis is hierbij vaak onopvallend en demontabel zodat we deze telkens opnieuw in standaard onderdelen kunnen hergebruiken, terwijl de opvallende dingen van recycled grondstoffen zijn: uniek en nieuw gemaakt met een extreem lage impact."
Van gids naar beweging
Naast het schrijven van de gids staat Porcelijn regelmatig op podia, zoals recent tijdens Design District. "Ik probeer mensen wakker te schudden: duurzaamheid is niet alleen een morele kwestie, het is straks ook een noodzaak. Grondstoffen raken op, door handelsconflicten wordt materiaal steeds duurder of simpelweg onbereikbaar. We móéten wel anders gaan denken."
Hij spoort ontwerpers aan om hun creativiteit te gebruiken in samenwerking met andere schakels in de keten: "Ga praten met afvalverwerkers, materiaalleveranciers, bouwers. We hebben elkaar nodig. Alleen samen kunnen we slimme oplossingen bedenken."
In zijn lezingen zet hij mensen aan het denken met confronterende scenario's: "Wat als er morgen helemaal geen materiaal meer binnenkomt in Nederland? Wat kunnen we dan nog maken met wat we al hebben? En hoe zorgen we dat het nog steeds mooi en functioneel is?"
Rick Porcelijn geeft hier een presentatie voor zijn boeklancering.
Textiel en internationale uitbreiding
De gids is in het Nederlands verschenen, maar een Engelse vertaling ligt al klaar. Porcelijn is nu op zoek naar een internationale uitgever om zijn gedachtegoed wereldwijd te verspreiden. Daarnaast werkt hij aan een uitbreiding van de gids richting textiel: "Denk aan meubel stofferingen, dat zijn hele complexe, vaak vervuilende onderdelen van interieurs. Zeker als ze onlosmakelijk aan andere materialen verbonden zijn, zoals verlijmd aan de matras of geniet aan het onderstel. Daar valt nog veel winst te behalen." Hij verwacht dat dit aanvullende deel over ongeveer een jaar klaar is.
Oproep aan de lezers
Porcelijn sluit af met een oproep: "Duurzaam ontwerpen begint bij nieuwsgierigheid. Vertrouw op je intuïtie, maar toets het ook. Laat je niet ontmoedigen door technische details. Praat met elkaar, leer van elkaar. En vooral: begin gewoon. Want elke stap in de goede richting telt. We hebben niet een paar mensen nodig die het perfect doen, maar een enorme massa mensen die het samen 'goed genoeg' doen. Deze gids biedt concrete stappen die echt verschil maken."
Meer informatie:
16mammals
[email protected]
www.16mammals.com