Het gaat goed met de Nederlandse economie en financiële sector, dat concludeert het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Ook loopt Nederland wereldwijd voorop in het toezicht op klimaatgerateerde risico's. Maar er zijn ook knelpunten in de Nederlandse economie waarvoor het IMF aandacht van beleidsmakers vraagt, bijvoorbeeld de krappe arbeidsmarkt. 
Nieuwbouw in Utrecht waar veel appartementen en woningen worden gebouwd om het woningtekort op te vangen. Foto ter illustratie. © Mike Van Schoonderwalt | Dreamstime.com
Het IMF deed in het afgelopen jaar twee onderzoeken in Nederland, naar de macro-economische ontwikkelingen en beleid en de stabiliteit van het financiële systeem. Onderzoekers spraken met beleidsmakers, toezichthouders, waaronder DNB en de AFM, maar ook met banken, pensioenfondsen, verzekeraars, brancheorganisaties en academici.
Macro-economie
Uit het onderzoek naar macro-economische ontwikkelingen en beleid komt naar voren dat de Nederlandse economie opmerkelijk veerkrachtig is ondanks een periode van vertraagde groei. Het IMF verwacht dat de inflatie blijft matigen, terwijl de groei weer momentum zal krijgen in 2024 en 2025. Tegelijkertijd is de onzekerheid toegenomen door onder andere vertraging van de economische groei van handelspartners, toenemende geopolitieke spanningen en daaruit voortvloeiende economische fragmentatie.
In het onderzoek besteedde het IMF onder andere aandacht aan de krappe arbeidsmarkt en productiviteit. De Nederlandse werkloosheid blijft historisch laag en het vacaturepercentage behoort tot de hoogste in het eurogebied. De vergrijzing van de bevolking en de transitie naar een klimaatneutrale economie vragen een efficiënter gebruik van middelen en productiviteitsgroei om duurzame groei op peil te houden. Het IMF raadt aan dat beleidsmakers zich onder andere richten op het garanderen van een soepele overgang bij het wisselen van baan en het aanmoedigen van innovatie en technologie-adoptie.
Financiële sector
Het onderzoek naar het financiële systeem is een 'gezondheidstoets' van de Nederlandse financiële sector en het toezicht op financiële markten en instellingen door AFM en DNB. De bevindingen zijn veelal positief, hoewel er ook op ruimte voor verdere verbetering wordt gewezen. Zo concludeert het IMF dat Nederlandse financiële instellingen over het algemeen tegen een stootje kunnen als zij getroffen zouden worden door slechte economische omstandigheden. Relatief nieuw is dat ook gekeken is naar de weerbaarheid van financiële instellingen als zij zich geconfronteerd zouden zien met financiële risico's die samenhangen met klimaatverandering. Uit de analyses blijkt dat Nederlandse banken en verzekeraars grotendeels veerkrachtig zijn als zij te maken zouden krijgen met verliezen naar aanleiding van grote overstromingen.
Toezicht
De toezichtaanpak in Nederland is volgens het IMF over het algemeen gezond, goed doordacht en risico-gedreven. Dat geldt ook voor risicoanalyse en (macroprudentieel) beleid gericht op het systeem als geheel. Ruimte voor verdere verbetering zit in het wendbaar houden van toezicht om mee te kunnen bewegen met snel ontwikkelende financiële-marktomstandigheden. Nederlandse toezichthouders lopen wereldwijd voorop in het toezicht op financiële risico's die samenhangen met klimaatverandering, aldus het IMF. Het advies is om deze nieuwe vorm van toezicht de komende jaren verder te versterken, onder andere door vergaring van betere data en versterkte coördinatie met andere relevante (publieke) instellingen in dat domein.
Waarom onafhankelijk IMF-onderzoek?
Het missies IMF werkt wereldwijd aan duurzame economische groei en welvaart voor al haar 190 lidstaten. Om daarin te slagen worden alle lidstaten jaarlijks onderzocht op macro-economisch beleid. Daarnaast is er bij landen met een grote financiële sector, zoals Nederland, eens in de vijf jaar een onderzoek naar de stabiliteit van het financiële systeem. In beide gevallen gaan de onderzoeken over de vragen of het beleid in orde is, en of er specifieke risico's zijn die aangepakt moeten worden.
Het is belangrijk dat het IMF deze onderzoeken doet. Een onafhankelijke blik van buiten houdt nationale autoriteiten scherp door ze een spiegel voor te houden over de gevolgen van de beleidskeuzes die zij maken en onomwonden te wijzen op economische en financiële risico's die zij lopen. Daarbij komt dat het voor een open economie als Nederland ook belangrijk is dat andere landen door het IMF onder de loep worden genomen, omdat wij via handel en investeringen relatief sterk afhankelijk zijn van het economische en financiële welvaren in die andere landen.