Nu AI-tools steeds vaker worden ingezet in design, verschuift het gesprek van "wat AI kan doen" naar "hoe AI gebruikt moet worden". Wordt AI enkel gezien als een snelle oplossing in plaats van een creatieve partner, dan dreigt 2026 een jaar te worden van verminderde verbeeldingskracht, uniforme output en een generatie ontwerpers die minder creëert, minder denkt en minder voelt. Nieuw onderzoek van DIGIT Lab, het nationale onderzoekscentrum voor digitale innovatie in het VK onder leiding van professor Saeema Ahmed-Kristensen, toont aan dat de waarschuwingssignalen al zichtbaar zijn.
Maar liefst 78% van de Britse creatieven geeft aan dat AI hun werk zielloos en homogeen maakt, terwijl 70% vreest dat het hun functies kan vervangen. Toch gebruikt 94% AI in een deel van hun werkproces, en 42% vertrouwt er dagelijks op. Het grootste risico is dat ontwerpers standaard AI-tools overnemen en kritiekloos gebruikmaken van gegenereerde ideeën, waardoor het creatieve proces verarmt.
© AI
Andere bevindingen van DIGIT Lab laten zien dat volwassenen in het VK al emotioneel afwijzend staan tegenover alleen door AI gegenereerd ontwerp. Zeven op de tien (71%) rapporteert een zwakke emotionele respons op door machines gemaakt werk en 82% zegt dat menselijk of hybride werk zinvoller aanvoelt. Deze emotionele ontkoppeling komt voort uit een simpele waarheid: we waarderen wat we als vaardig ervaren en AI alleen kan geen verbeeldingskracht, inspiratie of intentie tonen.
We bevinden ons op een cruciaal moment. Snel evoluerende AI-capaciteiten kunnen menselijke creativiteit verheffen, vooral wanneer gebruik wordt gemaakt van modellen van experts en menselijke percepties. Het eigen onderzoek van professor Ahmed-Kristensen bewijst dat generieke LLM's talloze ideeën kunnen genereren, maar vaak gelijksoortige, waardoor een creatieve monocultuur dreigt als mensen niet actief ingrijpen. Zonder bewust gebruik versnelt AI de output maar vervlakt het de originaliteit.
Voor DIGIT Lab en professor Ahmed-Kristensen is de weg voorwaarts duidelijk: de meest succesvolle creatieve praktijken zullen hybride zijn, waarbij menselijke emotie, beoordelingsvermogen en context worden gecombineerd met het vermogen van AI om te analyseren, te optimaliseren en te schalen. Dit is de enige manier om originaliteit te behouden en tegelijkertijd de prestaties en weerklank te verbeteren.
Het is de missie van DIGIT Lab om de kaders, standaarden en vangrails te ontwikkelen die nodig zijn voor AI-ontwerp waarbij de mens centraal staat, om ervoor te zorgen dat AI creativiteit versterkt in plaats van uitholt. Als we nu niets doen, kan de schade aan verbeelding en originaliteit tegen 2027 onomkeerbaar zijn.
Hier zijn vijf belangrijke voorspellingen voor AI in design:
1. Generieke AI-tools zullen hun limiet bereiken voor design en innovatie
Generieke AI bereikt de limiet van zijn nut voor design en innovatie. Het gebrek aan nauwkeurig inzicht in menselijke wensen en behoeften en de afhankelijkheid van het herhalen van bestaande ontwerpen, belemmert het vermogen om echt nieuwe ontwerpen te genereren.
"We moeten algemeen beschikbare hulpmiddelen, zoals LLM's, aanpassen door er modellen van creatief denken en design thinking in op te nemen," zegt Ahmed-Kristensen, Associate Pro-Vice-Chancellor for Research & Impact, University of Exeter en directeur van DIGIT Lab. "Als we dit doen, ondersteunen we echte samenwerking tussen mensen en AI bij creatief werk."
Om echte samenwerking mogelijk te maken, moeten de gegevens zelf evolueren.
Onderzoek van Ahmed-Kristensen wijst naar de volgende grens: ethisch verkregen menselijke gegevens. Gedrags-, fysiologische, feedback- en emotionele gegevens die transparant en met toestemming worden verzameld, kunnen rijkere en meer gepersonaliseerde ontwerpen ontsluiten. Enkele praktische voorbeelden die al opduiken zijn:
Fysiologisch inzicht van hartslagvariabiliteit, gebruikt om stress en welzijn te begrijpen, waardoor ontwerpers beslissingen kunnen baseren op echte menselijke gegevens in plaats van aannames.
Voor het comfort geoptimaliseerde headsets en handorthesen, gemodelleerd met behulp van gedetailleerde antropometrische gegevens, sensoren en een dataset van 200 hoofdscans om de pasvorm te voorspellen en het aantal benodigde iteraties van prototypes te verminderen.
Esthetische modellering van producten met behulp van perceptiegegevens. Door te analyseren hoe mensen vormen beoordelen met behulp van semantische schalen en statistische modellering, kunnen ontwerpers specifieke vormkenmerken koppelen aan percepties zoals schoonheid of elegantie, en zo producten creëren die beter passen bij wat gebruikers willen bezitten.
Ontwerpers in alle sectoren moeten prioriteit geven aan menselijk inzicht en ervaringen uit de echte wereld om verder te gaan dan repetitieve output. Als menselijke gegevens op verantwoorde wijze worden gebruikt, geven ze AI een nieuwe context, waardoor ontwerpen innovatief blijven in plaats van repetitief.
2. Emotionele weerklank wordt de maatstaf voor succes
Uit de bevindingen van DIGIT Lab blijkt dat het publiek de "platheid" van alleen AI-ontwerp nu al voelt. Tegen 2027 zal de emotionele impact van een ontwerp - hoe het aanslaat bij mensen - een belangrijke maatstaf worden.
Het onderzoek van professor Ahmed-Kristensen laat zien waarom. In één onderzoek werden door AI gegenereerde vaasontwerpen als mooi ervaren, maar alleen omdat onderzoekers eerst menselijke waarnemingsmodellen in het systeem hadden geprogrammeerd. "AI kan objecten maken die mensen als elegant herkennen", legt ze uit, "maar alleen als er eerst menselijke waarden, emotionele signalen en praktische functionaliteit zijn ingebouwd. Zonder dat kan AI niet begrijpen wat schoonheid echt betekent."
Hybride processen, waarbij menselijke creativiteit de intentie vormgeeft en AI vorm, functie en toegankelijkheid optimaliseert, zullen domineren. "Machines genereren, maar mensen voelen," legt Ahmed-Kristensen uit.
3. Creativiteitsmonoculturen zullen ontstaan zonder menselijke tussenkomst
AI convergeert vaak rond gemiddelde patronen en bestaande werken, waardoor een wereldwijde creatieve monocultuur dreigt te ontstaan en echte innovatie in de kiem wordt gesmoord. Zonder bewuste menselijke tussenkomst zullen we op wereldschaal gehomogeniseerd werk gaan zien, geoptimaliseerd voor een breed publiek maar zonder originaliteit.
"Inspiratie is de vonk die ontstaat uit het begrijpen van geleefde en onverwachte ervaringen, die helpt om ideeën betekenis te geven. Het injecteren van menselijke onvoorspelbaarheid, emotie, behoeften en intuïtie in AI-workflows zal essentieel zijn om diversiteit en culturele rijkdom in design te behouden," adviseert professor Ahmed-Kristensen.
4. AI als analist, niet als kunstenaar, zal het menselijk vermogen vergroten
Een van de grootste kansen voor AI ligt in evaluatie. Uit onderzoek van het DIGIT Lab in een design engineering omgeving bleek dat AI, als het op de juiste manier is gestructureerd, een afspiegeling kan zijn van de redenering van experts, zoals ontwerpdeskundigen, bij het beoordelen van de nieuwheid en bruikbaarheid van een product. Dit biedt nieuwe manieren om creatieve ideeën te meten, te testen en te ontwikkelen die mensen alleen misschien over het hoofd zien.
"In dit model vervangt AI de menselijke creativiteit niet, maar versterkt deze", zegt Ahmed-Kristensen. "Het kan analyseren, vergelijken en voorspellen, maar alleen mensen kunnen beslissen wat ertoe doet, wat inspireert en wat betekenis heeft of deze ontwerpen in de AI-modellen ."
5. Hybride design wordt de gouden standaard
De toekomst van betekenisvol design is hybride: mensen zorgen voor intentie, inspiratie en vaardigheid, terwijl AI - wanneer het nauwkeurige modellen van de menselijke perceptie krijgt - kan zorgen voor verfijning en optimalisatie van de creatieve workflow.
Onderzoek van DIGIT Lab bewijst dat het inbouwen van menselijke waarden en emotionele signalen ervoor zorgt dat AI-producten zowel functioneel als resonerend zijn en menselijk werk versterken in plaats van vervangen.
"De uitdaging is niet wat AI kan genereren, maar om het de gegevens te geven om dat te doen met menselijke waarden in gedachten," zegt Ahmed-Kristensen.
Teams die nu hybride creativiteit omarmen, zullen toonaangevend zijn op het gebied van onderscheidend en emotioneel ontwerp. Degenen die dat niet doen, lopen het risico achterop te raken in een landschap van eenvormigheid.
De hybride noodzaak voor 2026
Als we er niet in slagen om opnieuw na te denken over hoe we met AI werken en AI gebruiken zoals het is zonder menselijke expertise, dreigt de menselijke creativiteit tegen 2027 af te vlakken. Onderzoek van DIGIT Lab bewijst dat ontwerpers die menselijke verbeelding, inspiratie en intentie succesvol combineren met het evaluerende en optimaliserende vermogen van AI, ontwerpen zullen ontsluiten die emotioneel resonerend, innovatief en onderscheidend zijn.
"De toekomst van creativiteit is hybride - een wedergeboorte van design dat originaliteit waarborgt en tegelijkertijd innovatie versnelt," zegt professor Saeema Ahmed-Kristensen. "Hoe we AI vandaag integreren zal bepalen of 2026 een jaar van creatieve stagnatie is of een keerpunt voor mensgericht ontwerpen."
Meer informatie:
DIGIT Lab
[email protected]
https://digit.ac.uk/
