In 2025 is de Nederlandse industrie flink geraakt door de handelsoorlog, die heeft geleid tot toenemende concurrentie uit China en een voortdurende malaise in Duitsland. Zowel in 2026 als in 2027 groeit de sector naar verwachting met 3 procent. Dit mede dankzij groeiende vraag naar (chip)machines, al blijft de chemie onder druk staan. Het aantal fusies en overnames kan de komende jaren toenemen door de steeds hogere eisen die afnemers stellen.
© Pressmaster | Dreamstime
Nederland kent toonaangevende Original Equipment Manufacturers (OEM'ers), zoals chipmachinefabrikant ASML en tal van andere producenten, bijvoorbeeld van machines voor de agrarische sector en de voedingsmiddelenindustrie. Duizenden ondernemingen zijn vooral actief als toeleverancier van deze OEM'ers. Deze OEM'ers stellen de laatste jaren steeds hogere eisen. Onderdelen moeten bijvoorbeeld sneller worden geleverd, op de nanometer nauwkeurig worden geproduceerd en nagemeten. Soms nemen leveranciers ook het ontwerp van onderdelen volgens bepaalde specificaties voor hun rekening. Dat alles liefst ook cyberveilig, digitaal en bovendien tegen lagere kosten.
© CBS
Dit stelt hoge eisen aan die doorgaans kleine en middelgrote industriële toeleveranciers. Gelukkig zijn de meesten dat wel gewend, want ze moeten vaak al decennia steeds innoveren om de internationale concurrentie voor te blijven. De complexiteit van producten en technologie neemt echter snel toe, net als de kwaliteit die concurrenten uit bijvoorbeeld Polen of China kunnen leveren, vaak tegen lagere kosten.
Professioneel management wordt daardoor steeds belangrijker. Dat is echter moeilijk te vinden, zeker indien de directeur-grootaandeelhouder van plan is met pensioen te gaan. Bijna zes op de tien (59 procent) van de door Ipsos in opdracht van ABN AMRO ondervraagde ondernemers in de industrie denkt eraan de onderneming binnen tien jaar over te dragen. De helft van hen (50 procent) is al op zoek naar een opvolger, maar weet nog niet wie.
Management buy-out relatief populair
In het bedrijfsleven als geheel is het gebruikelijker dat een familielid in de komende tien jaar het bedrijf overneemt (gemiddeld 22 procent), maar in de industrie komt dat veel minder voor (15 procent), mogelijk door de hoge eisen waaraan een bedrijfsleider moet voldoen. Relatief veel ondernemers in de industrie beogen een management buy-out; maar liefst 8 procent van de respondenten, tegen 3 procent gemiddeld in alle sectoren. Gegeven het belang van de professionaliteit lijkt dat een verstandige keuze. De zittende managers kennen de onderneming immers al, en kunnen daardoor in elk geval op de korte termijn in staat worden geacht de onderneming adequaat te leiden. Management buy-ins, waarbij managers van buiten de onderneming de kopers zijn, worden door 4 procent van de respondenten overwogen. Employee buy-outs, waarbij andere medewerkers het bedrijf overnemen, worden slechts door 3 procent van de respondenten overwogen.
Maar liefst vier op de tien ondernemers (40 procent) noemt de eigen leeftijd als belangrijkste reden om een opvolger te zoeken. Ongeveer een op de vijf (22 procent) van de respondenten heeft vooral de continuïteit of het toekomstperspectief van de onderneming voor ogen.
Ondernemers die niet tijdig een opvolger vinden, lopen het risico dat de waarde van de onderneming onder druk komt. De industrie is een kapitaalintensieve sector, waardoor dus veel geïnvesteerd moet worden. Het overnemen van een bedrijf dat onvoldoende met zijn tijd is meegegaan, brengt daardoor grote risico's met zich mee. De kopende partij kan genoodzaakt zijn meteen omvangrijke investeringen te doen, terwijl de onderneming misschien al belangrijke klanten is kwijtgeraakt. Met name in de metaalsector stijgt het aantal opheffingen, bijvoorbeeld doordat oudere directeur-grootaandeelhouders het bijltje erbij neer gooien.
Dat is een gemiste kans. Niet alleen voor de ondernemers die geen mooie overnamesom krijgen, maar ook voor Nederland. Voor de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie is het belangrijk dat de arbeidsproductiviteit verder wordt verhoogd, bijvoorbeeld door nog betere producten te maken of productieprocessen efficiënter in te richten. Dat lukt alleen als de sector in hoog tempo blijft innoveren. Een tijdige overdracht aan een volgende generatie is daarom van belang. Oudere ondernemers, maar ook ondernemers van middelbare leeftijd, zouden zichzelf de vraag moeten stellen: wanneer is mijn managementteam klaar voor een management buy-out?
Meer informatie:
ABN AMRO
www.abnamro.nl
CBS
www.cbs.nl
