Het thema wonen staat hoog op de politieke agenda bij de komende verkiezingen. Kiezers maken zich zorgen over betaalbaarheid en toegankelijkheid van zowel huur- als koopwoningen, en partijen erkennen unaniem de urgentie van het woningprobleem. Toch lopen de visies op fiscale prikkels en huurbeleid sterk uiteen, waardoor de korte- en middellangetermijneffecten van beleidsmaatregelen onzeker zijn.
© Agami Photo Agency | Dreamstime
Een duidelijke overeenkomst tussen de partijen is het streven naar meer woningbouw. Programma's richten zich op het versnellen van procedures, het transformeren van kantoren en bedrijfspanden naar woningen, en het optoppen of splitsen van bestaande woningen. Extra middelen voor woningbouw zijn voorzien, evenals maatregelen tegen grondspeculatie. Deze acties zijn bedoeld om de toegankelijkheid van de woningmarkt te verbeteren, maar de effecten zullen op korte termijn beperkt zijn vanwege de complexiteit van bouwprojecten en de schaarste aan geschikte locaties.
© Rabobank
Op fiscaal terrein is het beeld verdeeld. Linksgeoriënteerde partijen zoals GroenLinks-PvdA, D66 en CDA pleiten voor een geleidelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek (HRA), terwijl centrum-rechtse partijen zoals VVD, JA21 en PVV de aftrek willen behouden. Afschaffing van de HRA kan de fiscale ongelijkheid tussen huurders en kopers verkleinen en de vraag naar koopwoningen temperen, wat op termijn de huizenprijzen kan stabiliseren. Starters profiteren momenteel het meest van de HRA; een afbouw kan hun betaalbaarheid op korte termijn verminderen, terwijl bestaande eigenaren met hoge hypotheken financieel worden geraakt.
© Rabobank
In de huursector bestaan eveneens grote verschillen. Linksgeoriënteerde partijen willen huurprijsstijgingen beperken, de sociale huursector uitbreiden en de inkomensgrenzen verhogen, zodat ook middeninkomens toegang krijgen tot sociale huurwoningen. Centrum-rechtse partijen zetten in op meer marktwerking, fiscale prikkels voor beleggers en verruiming van tijdelijke verhuur. De rol van woningcorporaties is cruciaal: veel partijen willen hun financiële armslag vergroten om zowel sociale als middenhuurwoningen te bouwen en bestaande voorraad te verduurzamen.
© Rabobank
Naast woningbouw, HRA en huurbeleid bevatten de programma's uiteenlopende voorstellen voor rijksregie, bouw buiten de bestaande bebouwde kom, technische en ecologische eisen, en financiële stimulansen om het bouwproces te versnellen. Planbatenheffingen, fondsvoorstellen voor starters, en maatregelen tegen grondspeculatie zijn voorbeelden van instrumenten die partijen willen inzetten om de woningmarkt effectiever te reguleren.
© Rabobank
Hoewel er consensus is over het belang van woningbouw en de noodzaak om de toegankelijkheid te verbeteren, blijven de effecten van de voorgestelde maatregelen onzeker. De praktische uitvoerbaarheid, samenhang tussen beleidsterreinen en de korte termijn impact op betaalbaarheid en aanbod zijn factoren die het succes van nieuw beleid bepalen. Wat duidelijk is, is dat de verkiezingsprogramma's een breed palet aan beleidskeuzes bieden, waarbij de uiteindelijke impact sterk zal afhangen van de coalitievorming en de keuzes die daarna worden gemaakt.
Meer informatie:
Rabobank
www.rabobank.nl