Terwijl de wereldeconomie zich verrassend veerkrachtig toont, zeker in Europa, nemen de zorgen over de Verenigde Staten toe. Het inschatten van de Amerikaanse groeivooruitzichten is complex: data zijn soms van slechte kwaliteit, modellen werken niet als beleidswijzigingen zo groot zijn, en de impact van de handelsoorlog is onvoorspelbaar. Toch waagt niemand zich aan het voorspellen van een recessie.
© Engdao Wichitpunya | Dreamstime
Op de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF in Washington is het hoofdonderwerp duidelijk: het contrast tussen relatieve rust in de economische ramingen en op de financiële markten, in tijden van geopolitieke onrust. De wereldeconomie presteert beter dan verwacht, ondanks spanningen en handelsbelemmeringen. Was Europa aan het begin van het jaar nog een zorgenkind en vreesden sommigen een recessie, nu is duidelijk dat de economie in een zwak tempo verder pruttelt.
In de VS valt de economische groei weliswaar iets tegen ten opzichte van wat er aan het begin van dit jaar werd verwacht, maar er is geen sprake van een dramatische terugval. De ramingen voor de Amerikaanse groei liggen rond de 1,5 tot 2 procent voor dit en volgend jaar, een lichte neerwaartse bijstelling ten opzichte van eerdere verwachtingen. De financiële markten hebben vertrouwen in de toekomst, getuige de hoge waarderingen van aandelen en de lage risicopremies op obligaties. Die kalmte verrast, gezien de geopolitieke onrust. De vraag is dan ook vooral: wat gaat de rust verstoren?
De ongemakkelijkheid bij die kalmte spitst zich vooral toe op de Verenigde Staten, maar vanwege heel verschillende risico's. Een scherpe vertraging van de reële economie, onzekerheid over de overheidsfinanciën en het uit de hand lopen van de strijd met China zijn drie potentiële lonten in het spreekwoordelijke kruitvat.
Het eerste risico is dat de reële economie in de Verenigde Staten vertraagt. Die groei wordt dit jaar gedragen door drie pijlers: de bovenste 20 procent van inkomens geven meer uit dan vorig jaar (deels omdat hun beleggingen meer waard zijn geworden – het welvaartseffect), sterke werkgelegenheidsgroei in de zorgsector, en AI-gerelateerde investeringen in software en hardware. Vooral die laatste categorie is opvallend: schattingen, hoewel ze variëren, suggereren dat AI verantwoordelijk is voor bijna de helft van de bbp-groei.
De vraag is of die groei kan voortduren. De eerste kritische verhalen van bedrijven over de 'return on investment' van hun AI-projecten duiken op, de inmiddels breed bekende AI-bubbel zou kunnen knappen. Dat kan invloed hebben op de torenhoge waarderingen en daarmee leiden tot minder kapitaaluitgaven. Ook capaciteitsbeperkingen in de bouw (zoals een tekort aan stroomaansluitingen) vormen een rem op die groei. Daarbij kunnen negatieve welvaartseffecten ontstaan als de beurskoersen tegenvallen, wat juist de groepen raakt die nu nog blijven uitgeven. Verschillende Amerikaanse banken waarschuwen deze week voor te hoge waarderingen; dit thema wordt veel genoemd als een groot risico.
Maar dat is niet het enige. Ook de arbeidsmarkt laat sterk tegenvallende cijfers zien, de migratie neemt af en de huizenprijzen dalen al maanden, allemaal factoren die de groei in de VS drukken. Bedrijven investeren, met uitzondering van de technologiesector, minder dan vorig jaar. De invoering van importheffingen is nog maar beperkt doorgevoerd, maar zal in de loop van de tijd meer effect krijgen. Er zijn dus volop factoren die de Amerikaanse economie kunnen afremmen.
Ook de overheidsfinanciën baren zorgen. Het begrotingstekort lijkt de komende jaren zeer hoog te blijven, en op lange termijn loopt de staatsschuld daardoor sneller op. Er is een reële kans dat beleggers een hogere rente gaan eisen, zeker als de onafhankelijkheid van de Federal Reserve verder onder druk komt te staan. Zo'n hogere rente zou de hele economie afremmen.
Ten derde nemen de spanningen tussen de VS en China toe. China dreigt de export van zeldzame aardmetalen aan banden te leggen, terwijl Amerikaanse bedrijven die nodig hebben voor hun productie. Alternatieven zijn er op korte termijn niet. Een top die gepland staat in november kan de rust doen wederkeren, maar dat is allerminst zeker. Ook tussen Europa en de VS zijn de gemoederen op handelsgebied nog niet volledig bedaard. Een opnieuw oplaaiende handelsoorlog kan een flinke negatieve impact op de groei hebben.
Toch zien de ramingen van niet alleen onszelf, maar ook van andere banken en het IMF er voorzichtig positief uit. Een recessie is niet het basisscenario. Maar het is in deze tijden verstandig om met meerdere scenario's rekening te houden, ook de slechtere. Hier in Washington houden veel mensen hun adem nog even in.
Meer informatie:
ING
www.ing.nl