De druk op de vrijhandel neemt verder toe onder Trump, ook nu heffingen op Mexico en Canada uitgesteld zijn. Voor Europese bedrijven betekent dit meer onzekerheid en een vraag hoe belangrijk de VS voor ze is. Dat meldt Bert Colijn van ING.
Foto Ginettigino | Dreamstime.com
"Het nieuws uit de VS is nauwelijks bij te houden in de afgelopen weken. Voor onze Europese economie is het handelsbeleid van Trump het meest belangrijk. De schok over de afgelopen weekend ingevoerde tarieven op Canada, Mexico en China was groot, maar dat beeld kantelde snel toen bleek dat er toch een deal gesloten kon worden door de Amerikaanse buurlanden. Met een maand uitstel is de vraag of Trump nu met relatief kleine concessies genoegen neemt om hoge importheffingen te voorkomen. Voor de EU is dit zeer relevant omdat Trump aangekondigd heeft dat hij ook hogere heffingen op de EU in wil voeren.
Voor als wij straks aan de beurt komen, weten we nu het volgende over het beleid van Trump: hij lijkt de heffingen vooralsnog vooral te gebruiken als politiek drukmiddel. Of hij echt op langere termijn heffingen wil gebruiken als belastinginkomsten (met als gevaar dat de inflatie oploopt en Amerikaanse bedrijven last krijgen van tegenmaatregelen) is nog niet duidelijk. Het blijft ook onduidelijk of de EU Trump iets kan geven wat genoeg is om tarieven definitief af te wenden. Verder is er nog steeds een risico dat er een handelsoorlog tussen de VS en EU ontstaat ondanks de deals met Mexico en Canada.
Daarnaast is het belangrijk om te zien dat Trump zich niet aan de spelregels van de Wereldhandelsorganisatie lijkt te willen houden als het op importheffingen aankomt. Ook dat maakt het speelveld van de internationale handel onzekerder, ook voor de langere termijn.
Voor Trump zelf is deze onduidelijkheid over zijn beleid prettig, dat geeft hem een voordeel in onderhandelingen. Voor Europese bedrijven is het zeer lastig, omdat je niet weet waar je aan toe bent. Dit zorgt waarschijnlijk voor uitstel van investeringen aan beide kanten van de oceaan, omdat het lastig is om een goed idee te krijgen van de winstgevendheid van toekomstige investeringen als je niet weet hoe de spelregels zich ontwikkelen. Daarom is een situatie waarin heffingen niet ingevoerd worden maar lang boven de markt hangen ook een slecht scenario voor de Europese economie.
De vraag is hoe aantrekkelijk de Amerikaanse markt voor Europese bedrijven blijft. Zelfs al groeit de VS de komende tijd harder dan de EU en al is de goedkopere euro een concurrentievoordeel. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het voor kleinere Europese bedrijven met weinig bestaande business in de VS rationeel wordt om de VS te mijden als potentiële groeimarkt als de onzekerheid over handelsbarrières aanhoudt. Voor grote bedrijven die al actief in de VS zijn lijkt het nuttig om juist te kijken naar lokale productie. Uit onderzoek onder bedrijven zien we dat ze zich de afgelopen jaren hebben voorbereid op meer economische onzekerheid.
Dat doet denken aan brexit, afgelopen week veel in het nieuws omdat het VK vijf jaar geleden de EU uitstapte. Na het referendum gaven veel Europese bedrijven aan hun aandacht qua groeimarkten naar andere plekken te verleggen omdat ze niet zeker waren hoe de handelsbarrières tussen het VK en de EU zich zouden ontwikkelen. Zo is het aandeel van de eurozone exporten naar het VK gedaald van 13,5% in het jaar van het referendum (2016) tot 10% in 2023. Geen dramatische schok, maar wel een teken dat het VK een minder relevante markt voor Europese bedrijven is geworden. Het effect van de uittreding isoleren is ondoenlijk in een periode waar ook een pandemie doorheen kwam, maar de buitenlandse handel van het VK is in ieder geval veel minder gegroeid dan in andere OESO-landen.
Britten zijn inmiddels in meerderheid teleurgesteld over de uittreding uit de EU en Brits premier Keir Starmer probeert de banden in Brussel inmiddels weer aan te halen. Natuurlijk is de Britse economie veel afhankelijker van handel dan de Amerikaanse, maar toch verwachten we dat het isolationistische handelsbeleid van de VS ook de Amerikaanse economische groei niet zal bevorderen.
De internationale vrijhandel stond de afgelopen jaren al onder druk, maar de zorgen hierover zijn duidelijk een nieuwe fase in gegaan. De impact van de onzekerheid weegt op korte termijn dus op economische activiteit. Op lange termijn is de impact van extra handelsbarrières en onduidelijke spelregels over wereldhandel negatief, al is het lastig te meten. Dat maakt de kans op een minder sterke wereldhandel groter. Dat is extra pijnlijk voor Nederland, als handelsland, nog los van mogelijke tarieven die ons nog gaan treffen", besluit Colijn.