De verkiezingsprogramma's worden doorgelicht door experts over het spanningsveld tussen betaalbaarheid, de woningopgave en het verduurzamen van de huidige en nieuwe woningvoorraad. Hoe is het met de ambities van de politieke partijen in Nederland gesteld op deze onderwepen? Wat zien de experts als belangrijke ingrediënten voor een nieuw regeerakkoord? Leontien de Waal (Sector Banker Bouw) zocht het namens ABN Amro uit.
Geplande nieuwbouw: Villa Flora in Tiel. FOTO FUNDA
"We staan voor een grote opgave om flink meer nieuwe woningen te bouwen en tegelijkertijd de bestaande voorraad te verduurzamen en betaalbaarheid niet uit het oog te verliezen. De duurzame opgave gaat verder dan alleen energie efficiency. We moeten ook denken aan klimaatadaptatie, biodiversiteit, circulariteit en sociale aspecten. Op dit moment sturen politieke partijen heel verkokerd en wordt er vooral naar de korte termijn gekeken. Integraal kijken is belangrijk. Bijvoorbeeld: bij energetisch verduurzamen ook onderzoeken of het op de langere termijn zinvol is als de woningen op een specifieke plek met forse klimaatschade te maken krijgen."
Keuzes maken en uitvoeringskracht
"Politiek worden er nog te weinig keuzes gemaakt, er worden telkens nieuwe onderwerpen op tafel gelegd vanuit een korte termijn perspectief en aansluiting bij het kiezersachterban. Met alle uitdagende onderwerpen die er zijn, is het juist zaak om op een termijn van 50 tot 100 jaar te kijken om de juiste keuzes te kunnen maken en integraal af te wegen. Realisme is ook belangrijk en vaak wordt er voorbij gegaan aan uitvoeringskracht. Dat geldt zowel voor de publieke sector, als we denken aan ambtelijke capaciteit die bij veel gemeentes ontbreekt, als voor de private sector waar het steeds moeilijker is om mensen te vinden die alle werkzaamheden uiteindelijk moeten uitvoeren. Slim omgaan met arbeidskrachten om efficienter te werken is het devies."
Slimmer beleid nodig
"Er zijn veel verschillende regelingen die enerzijds investeringsmiddelen afromen bij woningcorporaties en de markt en anderzijds met een (fiscale) subsidie woningbouw of verduurzaming mogelijk maken. De inhoud van een stimuleringsregeling voor verduurzaming zoals MIA/VAMIL verandert bijvoorbeeld ieder jaar. Dat geeft onzekerheid wanneer je als ontwikkelaar of bouwer juist een duurzame innovatie wil opschalen zodat deze ook goedkoper kan worden. Ook het belasten van een woningcorporatie met vennootschapsbelasting en verhuurdersheffing is best bijzonder te noemen voor een maatschappelijke organisatie die als speerpunt bestaanszekerheid heeft. Dan is er nog een goedbedoelde wet die inzet op het maximaliseren van huurprijzen, maar juist een averechts effect heeft en beleggers weerhoudt om te investeren in de woningmarkt. Slimmer en beter doordacht beleid is echt nodig."
Noodzakelijke systeemverandering
"Kijkend naar de spagaat die er tussen veel onderwerpen ligt, dan is de conclusie dat het huidige economische en maatschappelijke systeem eigenlijk niet geschikt is voor de transities die in de woningmarkt nodig zijn. Zo vraagt het vergroten van kansengelijkheid en betaalbaarheid een heel ander stelstel, wat meer stuurt op solidariteit. Denk bijvoorbeeld aan het financieel stimuleren van het verhuizen door ouderen naar een passende kleinere woning, zodat er betaalbare gezinshuizen beschikbaar komen. Ook in fiscaal opzicht moet er het nodige gebeuren. Zo worden bestaande materialen en woningen te snel gesloopt en zouden er andere financiele prikkels moeten zijn die hergebruik en waardebehoud stimuleren.
Over deze zaken en andere vragen ging men in gesprek tijdens de Green Building Talk met Jeanet van Antwerpen (Innovatiedistrict Delft en RLI), Ellen van Bueren (TUDelft), Sanne van Manen (MVDRV), Dick van Ginkel (TBI WOONlab), Jim Teunizen (Alba Concepts), Daphne Braal (Vidomes), Jan Kadijk (DGBC) en Leontien de Waal (ABN AMRO).