Gijs Wubbe, CEO van NextEnergy: 'Een energierekening van 0 euro'

Stel je voor: de overheid slaagt erin om de energietransitie vóór 2050 succesvol af te ronden, en zowel bedrijven als consumenten realiseren aanzienlijke besparingen op hun energiekosten. Een dergelijke win-win situatie lijkt haast te mooi om waar te zijn, nietwaar? Toch kunnen dynamische energiecontracten een cruciale rol spelen in dit scenario. Gijs Wubbe, CEO van NextEnergy, gaat hier dieper op in.



"Bij vaste tarieven heb je gedurende een langere periode duidelijkheid over je energiekosten. In tegenstelling tot wat het geval is bij vaste tarieven, kunnen providers van variabele energiecontracten meerdere keren per jaar de energieprijzen aanpassen. Dynamische tarieven zijn nog flexibeler en fluctueren in lijn met de prijzen op de energiemarkt, wat betekent dat de energieprijs elk uur kan veranderen. Hierdoor kan het voorkomen dat je bijvoorbeeld 's middags goedkoper kunt wassen dan 's ochtends. Sterker nog, het kan zelfs voorkomen dat er zo'n overvloed aan elektriciteitsproductie is dat de stroomprijs negatief wordt. In steeds vaker voorkomende situaties ontvang je dus eigenlijk geld om elektriciteit te verbruiken. Maar hoe is dat mogelijk?

Negatieve stroomprijzen
In de eerste helft van 2023 is de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen gestegen tot 27,6 miljard kilowattuur, zoals vermeld in een artikel in Trouw. Dit vertegenwoordigt een toename van 14 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Als gevolg hiervan bedroeg het aandeel hernieuwbare elektriciteit in de totale elektriciteitsproductie 46 procent, gerapporteerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In deze periode nam de productie van elektriciteit uit zonne- en windenergie toe, terwijl de elektriciteitsproductie uit fossiele brandstoffen met 8 procent daalde tot 30 miljard kilowattuur. Dit was voornamelijk het gevolg van hogere prijzen voor kolen en CO2-emissierechten. De productie uit aardgas daalde met 6 procent, met name als gevolg van de stijgende aardgasprijzen en in mindere mate de CO2-prijzen. Het CBS merkte op dat zowel de relatief duurdere productie uit aardgas als die uit kolen moest wijken voor de groeiende en kostenefficiëntere productie uit hernieuwbare bronnen. Deze trends bevorderen de ontwikkeling van hernieuwbare energie.

De productie van wind- en zonne-energie groeit dus aanzienlijk. Het kan voorkomen dat er zo'n overvloed aan wind- en zonnestroom wordt opgewekt dat het aanbod de vraag naar elektriciteit ver overschrijdt. Dit wordt overproductie genoemd. Tijdens dergelijke periodes kan de prijs van elektriciteit negatief worden, wat betekent dat energieproducenten geld moeten bijleggen om hun elektriciteit aan het elektriciteitsnet te leveren. Met een dynamisch energiecontract ontvang je tijdens deze momenten daadwerkelijk geld om elektriciteit te verbruiken. Bijvoorbeeld, op 28 mei bedroeg deze vergoeding zelfs 33 cent per kilowattuur die je verbruikte. Het komt steeds vaker voor dat de prijs van elektriciteit op bepaalde momenten van de dag negatief wordt. Aan het einde van mei 2023 was het aantal uren met negatieve stroomprijzen al gestegen tot 101 uren, zoals gemeld door het Algemeen Dagblad.

Desalniettemin ondervinden de meeste consumenten geen effectieve verlaging van hun elektriciteitskosten als gevolg van deze ontwikkelingen, aangezien meer dan 95 procent van de huishoudens gebonden is aan een vast of nagenoeg vast tarief. Echter, voor degenen die gebruikmaken van een dynamisch energiecontract, bestaat er wel de mogelijkheid om hiervan te profiteren en te besparen tijdens piekuren.

Dynamische energiecontracten Volgens de ACM hebben momenteel 190.000 huishoudens een dergelijk contract. Het aantal gezinnen dat voor dynamische prijzen kiest, groeit snel; in het afgelopen halfjaar zijn er 120.000 dynamische contracten bij gekomen. Om van zo'n contract te profiteren, moet je energie verbruiken wanneer de prijs laag is en er veel hernieuwbare energie beschikbaar is.

De prijsverschillen voor consumenten zijn voornamelijk gebaseerd op het type contract dat ze hebben, zoals vast of variabel. Dit heeft echter niets te maken met de werkelijke uurbasisprijs van de geleverde stroom. Er zijn aanbieders die de kilowattuurprijs voor eindgebruikers daadwerkelijk per uur laten variëren. Deze contracten zijn mogelijk dankzij slimme meters die verbruiksgegevens per uur aan de netbeheerder kunnen doorgeven. De uiteindelijke stroomrekening wordt op basis van de uurbasiswaarden opgesteld. Voor consumenten levert dit voordeel op wanneer ze hun energieverbruik gedurende de dag kunnen aanpassen en van tevoren weten wat het uurtarief zal zijn.

Tegelijkertijd kunnen consumenten helpen bij het stabiliseren van het overbelaste net door energie af te nemen tijdens periodes van lage vraag. Het huidige netwerk is namelijk niet ontworpen voor de groeiende hoeveelheid hernieuwbare energie uit wind en zon. Hoewel netbeheerders werken aan netversterking en onderzoek hiernaar doen, verloopt dit traag vanwege personeelstekorten, stikstofproblemen, ruimtegebrek en trage procedures. Het Kabinet heeft echter tijdens Prinsjesdag aangekondigd dat er € 11,8 miljard wordt toegewezen aan het Klimaatfonds voor 2024. Dit zal onder andere worden geïnvesteerd in de benodigde energie-infrastructuur en duurzame energie-uitbreiding. Desondanks pleiten brancheorganisaties zoals Energie-Nederland, Netbeheer Nederland, Holland Solar en Eigen Huis voor aanvullende maatregelen als reactie op de Miljoenennota. Dynamische energiecontracten zijn dus gunstig voor consumenten, bedrijven en de overheid om gezamenlijk de energietransitie te bevorderen.

Is een markt met dynamische stroomprijzen een utopie? Met consumenten en slimme technologie die de vraag beïnvloeden, kunnen we bijdragen aan een betere spreiding van de elektriciteitsproductie en schommelingen in de prijzen verminderen. Het sturen van de vraag via prijsprikkels, en de daaruit voortkomende veranderingen in het gedrag van consumenten, lijken de kern te vormen van dynamische stroomcontracten. Deze prijsprikkel moedigt een intelligentere benutting aan tijdens perioden van hoge elektriciteitsproductie, zoals het aanzetten van de wasmachine en vaatwasser op zonnige en winderige dagen. Ook het opladen van de autoaccu en het verwarmen van de elektrische boiler wanneer de prijzen laag zijn, dragen hieraan bij. Dergelijk prijsgestuurd gedrag kan aanzienlijke besparingen op fossiele energie opleveren.

Rol van de overheid
De rol van de overheid in dit verband is cruciaal. Het is aan de overheid om ervoor te zorgen dat dergelijke contracten beschikbaar zijn en om consumenten te stimuleren voor een dergelijk contact te kiezen en hen te helpen bij het optimaliseren van hun energievraag met behulp van technologieën. Europarlementariers stellen dat consumenten recht hebben op zowel vaste als dynamische contracten en uitgebreide informatie over beschikbare opties.

Onderzoek heeft aangetoond dat de groei van duurzame energieproductie invloed heeft op de frequentie van negatieve prijzen op de spotmarkt. Voortzetting van beleid dat gericht is op het stimuleren van hernieuwbare energie, samen met de beschikbaarheid van dynamische contracten, zal naar verwachting leiden tot meer gevallen van negatieve prijzen in de komende jaren. Dit zal resulteren in een afvlakking van de variaties in de uurprijs en aanzienlijke besparingen op fossiele energie, waardoor ook de gemiddelde prijs van stroomlevering zal dalen.

In essentie, om duurzaam opgewekte elektriciteit te stimuleren, is het cruciaal om consumenten de werkelijke stroomprijs te laten betalen die per uur varieert, wat kan worden bereikt via dynamische contracten. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om de beschikbaarheid van dergelijke contracten te stimuleren en ervoor te zorgen dat consumenten, met behulp van ingebouwde optimalisatieprogramma's, hun energievraag tegen minimale kosten kunnen spreiden. Hierdoor wordt energie betaalbaar en toegankelijk voor iedereen, en kunnen we de energietransitie vóór 2050 samen verwezenlijken", besluit Wubbe.

Meer informatie:
NextEnergy
www.nextenergy.nl