Ondernemersvertrouwen daalt licht

Het ondernemersvertrouwen is licht gedaald en komt aan het begin van het vierde kwartaal van 2023 uit op -10,1. Vooral in de bedrijfstak vervoer en opslag en de industrie verslechterde het sentiment. Daarnaast ervaren steeds meer ondernemers onvoldoende vraag als de belangrijkste belemmering. Voor 2024 verwachten ondernemers desondanks meer omzet, personeel en investeringen vergeleken met 2023. Dit melden het CBS, KVK, het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB), MKB-Nederland en VNO-NCW op basis van de Conjunctuurenquête Nederland.

Vanaf eind 2021 tot eind 2022 daalde het ondernemersvertrouwen sterk. In 2023 herstelde het cijfer zich voorzichtig, maar bleef negatief. Aan het begin van het vierde kwartaal van 2023 is de stemmingsindicator toch weer licht gedaald. Het ondernemersvertrouwen ligt onder het gemiddelde van de reeks van -3,9.

© Dragoscondrea | Dreamstime

Ondernemers in meeste bedrijfstakken negatiever gestemd
In vrijwel alle bedrijfstakken is het ondernemersvertrouwen aan het begin van het vierde kwartaal van 2023 negatief. Alleen ondernemers in de informatie en communicatie zijn per saldo licht positief gestemd. In deze bedrijfstak is de stemming voor het vierde kwartaal op rij verbeterd. Het vertrouwen is het sterkst gedaald binnen de vervoer en opslag en de industrie. In de verhuur en handel van onroerend goed en in de delfstoffenwinning is het ondernemersvertrouwen het sterkst gestegen, maar nog wel negatief. De stemmingsindicator is het laagst in de bouwnijverheid en de landbouw, bosbouw en visserij. Over de meeste andere indicatoren uit de enquête, waaronder de ontwikkeling van de productie en de omzet, zijn bouwondernemers echter per saldo nog positief. Wel zijn de uitkomsten hiervan over het algemeen minder positief dan in de voorgaande kwartalen van 2023.


Klik op de afbeelding om te vergroten.

Meer ondernemers ervaren onvoldoende vraag als voornaamste belemmering
Aan het begin van het vierde kwartaal van 2023 ervaart bijna 20 procent van de ondernemers onvoldoende vraag als voornaamste belemmering in de bedrijfsvoering. In dezelfde periode vorig jaar was dat nog bijna 14 procent. Het aandeel ondernemers die deze belemmering aangeven stijgt voor het zesde kwartaal op rij. Binnen de vervoer en opslag en de industrie zien relatief de meeste ondernemers een tekort aan vraag als voornaamste belemmering. In de bedrijfsvoering worden ondernemers echter nog altijd het meest belemmerd door een tekort aan personeel. Ruim 40 procent van de ondernemers geeft dit aan. Nog maar iets meer dan 9 procent geeft een tekort aan productiemiddelen aan tegen ruim 20 procent een jaar geleden. Ruim 31 procent ervaart geen belemmeringen.