De inflatie is op de weg terug, maar nog niet uit de hoofd van de consument. Afgelopen vrijdag werd er voor de meest recent gemeten gemiddelde prijsstijging 3% genoteerd, nog steeds hoger dan normaal maar veel bescheidener dan de afgelopen tijd. Ondanks dat de inflatie naar onze verwachting verder afneemt, lijken consumenten nog even te moeten wennen aan een wereld met minder grote prijsstijgingen, zo blijkt uit een internationale consumenten-enquête van ING.
Inflatie op de weg terug richting ‘normaal’
Op dit moment is de inflatie zo’n 3%. Dat is bescheiden als we het vergelijken met de torenhoge inflatie van een jaar geleden. Die piekte een jaar geleden op 14,5% (september 2022). Belangrijkste reden voor de afname zijn de fors gedaalde energieprijzen. Vooruitkijkend verwacht ING Research dat de inflatie nog een beetje verder zal afnemen. Richting 2024 gaan wij uit van een inflatie die iets boven de 2% uit zal komen. Dat komt sterk in de richting van een redelijk ‘normaal’ niveau voor een gemiddelde prijsstijging.
Koopkracht laag en consumptie onder druk
De forse prijsstijgingen gaan natuurlijk niet ongemerkt voorbij. Ze hebben directe impact op de portemonnee van de consument, van wie de koopkracht de afgelopen tijd flink onder druk is komen te staan. Over de jaren 2022- 2023 zal het koopkrachtverlies voor een doorsnee huishouden naar schatting zo’n 4% bedragen. Vanzelfsprekend zet dat de consumentenuitgaven onder druk. Maar niet alleen rechtstreeks in de portemonnee is het effect van de forse inflatie zichtbaar. Ook het consumentenvertrouwen lijkt er flink onder te lijden. Het vertrouwen onder consumenten is zeer laag (-40 in augustus) en ook de koopbereid onder consumenten laat volgens de meest recente CBS-cijfers nog steeds zeer te wensen over.
Inflatie laat consument niet onberoerd
Vooruitkijkend zien we ook dat de inflatie in de hoofden van consumenten nog duidelijk zijn sporen na laat. Uit de resultaten van een recente internationale consumenten-enquête van ING blijkt dat in Nederland de overgrote meerderheid (maar liefst 70%) denkt dat het nog minstens een jaar of langer duurt voordat de inflatie weer terugkeert op het niveau dat bij prijsstabiliteit hoort (economen zien dat veelal als een inflatie van om en nabij de 2%). En dat idee leeft niet alleen bij Nederlandse consumenten, ook over de grens zijn er weinig Europese consumenten die denken dat de inflatie snel zal terugkeren naar een niveau dat hoort bij prijsstabiliteit. 
Consumenten geven daarnaast aan dat de inflatie effect heeft gehad op hun uitgaven. De belangrijkste drie uitgavencategorieën waarop ze zeggen de afgelopen tijd te hebben beknibbeld vanwege de hogere prijzen zijn hun boodschappen, kleding en de uitgaven in de horeca. Dezelfde drie categorieën staan tevens bovenaan de lijst om op te blijven bezuinigen het komend half jaar vanwege hogere prijzen.
Inflatieverwachtingen kunnen hun sporen nalaten
Economisch gezien mogen de inflatieverwachtingen van de (Europese) consumenten aan de sombere kant genoemd worden. Dat is economisch relevant, want een toekomstbeeld over de inflatie zal mogelijk ook hun uitgaven beïnvloeden. Een consument die vreest voor hogere prijzen heeft grosso modo namelijk twee opties: 1) snel uitgeven voordat de prijzen verder stijgen of 2) de hand op de knip in afwachting van duurdere tijden. De tweede optie lijkt onder consumenten op meer steun te kunnen rekenen dan de eerste, zo blijkt uit ING’s international consumer survey. Dat zou kunnen betekenen dat de relatief hoge inflatieverwachtingen onder consumenten de (vrije) uitgaven onder druk blijven zetten. Zo doet inflatie niet alleen direct pijn in de portemonnee, maar werpt het ook haar schaduw vooruit.
