Social impact speelt een grote rol in de PR van bedrijven. En het grote publiek is steeds meer geïnteresseerd. Maar wat is social impact eigenlijk? Zal de EU taxonomie duidelijkheid bieden? En is de markt voor social bonds zo groot als de hype doet vermoeden? Dat schrijft
Piet Rietman, Econoom Nederland van ABN Amro.
'Social impact wordt meer en meer belangrijk voor bedrijven. Althans, als je naar hun communicatie kijkt. Van de aan de AEX genoteerde bedrijven noemt bijvoorbeeld 72% social impact op de één of andere manier op hun websites. Dit was vijf jaar geleden 0%. De helft van de bedrijven die social impact noemt doet dit met communicatie over hoe social impact voor anderen geleverd wordt, zoals banken die de mogelijkheid bieden om te investeren in social impact.
Al die communicatie roept argwaan op: gebruiken bedrijven social impact strategisch om hun imago te verbeteren? Of maken ze echt social impact? Het meeste wetenschappelijk onderzoek toont aan dat beide perspectieven waar zijn. Zo blijkt uit verschillende academische onderzoeken dat bedrijven kiezen welke UN SDG's ze willen aanpakken op basis van een groter concurrentievoordeel, of met andere woorden, eigenbelang. Andere onderzoeken laten echter zien dat bedrijven doelen voor sociale impact kiezen op basis van wat daadwerkelijk relevant is voor hun bedrijf. Het kiezen van doelen die bedrijven kunnen beïnvloeden, is een indicator dat ze die doelen ook daadwerkelijk kunnen bereiken.
Simpel gezegd: bedrijven willen eigenlijk maatschappelijke impact maken, maar denken ook dat ze er baat bij hebben om daarover te communiceren.
Het grote publiek is steeds meer geïnteresseerd
En er is een markt voor die communicatie. Nieuwswebsites en Google-zoekopdrachten laten een toenemende belangstelling voor social impact zien rond de tijd dat het eerste concept van het voorstel voor de ontwikkeling van een sociale EU-taxonomie werd uitgebracht. Maar afgezien van deze opleving in januari/februari, is de algemene trend ook opwaarts. Hetzelfde geldt voor trends op social media, al worden deze ook sterk beïnvloed door bedrijven die zelf communiceren over social impact.
Het probleem met onderzoek naar modewoorden of zoektermen is echter dat de resultaten een groot aantal verschillende oorzaken kunnen hebben. Het kan bijvoorbeeld een mediatrend weerspiegelen. Als journalisten schrijven over een onderwerp dat als vaag wordt beschouwd, drijft dat mediaconsumenten ertoe hun eigen onderzoek te doen. In dit geval betekent dit niet noodzakelijk dat het grote publiek geïnteresseerd is in het kopen van of investeren in bedrijven die beweren sociale impact te maken.
Maar wat is social impact eigenlijk?
Vaagheid is precies het probleem met social impact. De meeste definities van sociale impact zijn erg breed en liggen ergens in de trant van "het positieve effect dat een interventie heeft op mensen of gemeenschappen". Veel definities bevatten het woord 'positief', zoals 'positief effect' en 'positieve interventie', wat natuurlijk zeer subjectief is.
Een goed voorbeeld van de subjectiviteit is de Russische invasie van Oekraïne in februari. De Duitse lobbygroep voor de defensie-industrie BDSV verklaarde toen dat “de invasie van Oekraïne laat zien hoe belangrijk het is om een sterke nationale defensie te hebben.” BDSV deed een beroep op "de EU om de defensie-industrie te erkennen als een positieve bijdrage aan 'sociale duurzaamheid' onder de EU-taxonomie." Terwijl je natuurlijk ook zou kunnen beweren dat wapens nooit een positieve interventie zijn, koppelt de EU dezelfde maand inderdaad in een beleidsdocument de toegang van de defensie-industrie tot financiering en investeringen aan "horizontaal beleid inzake duurzame financiering". Dit voorstel is echter nooit in beleid omgezet.
En een goed voorbeeld van de breedte kan worden gevonden door te kijken naar overheidsactiviteiten of staatsobligaties. Overheidsactiviteit is per definitie een interventie in markten en aangezien een democratisch mechanisme beslist dat we moeten ingrijpen, zou je kunnen zeggen dat het een “positieve interventie” is. Het is waarschijnlijk dat deze breedheid de reden is dat overheidsinstanties aarzelen om social (impact) obligaties uit te geven. Hun kernactiviteit is al social impact: het bouwen van een ziekenhuis of het verbeteren van het onderwijssysteem is duidelijk een positieve interventie die effect heeft op mensen of gemeenschappen.
Zal de EU taxonomie duidelijkheid bieden?
De EU-taxonomie, die op 12 juli 2020 van kracht is geworden, is een classificatiesysteem voor economische activiteiten die kwalificeren als ecologisch duurzaam. Social impact maakt nog geen deel uit van deze classificatie. De sociale taxonomie is opgeschort tot ten minste het einde van deze zittingsperiode, dat wil zeggen in 2024. Gebrek aan politieke wil en "het ontbreken van internationale normen" werden genoemd als redenen waarom het niet werd opgenomen in de EU-taxonomie die in kracht in juli.
Maar een handelsblok zo groot als de EU zou deze normen natuurlijk zelf kunnen bepalen en er mogelijk op aandringen dat deze vervolgens internationaal worden gebruikt. Het Platform on Sustainable Finance, de groep bijeengeroepen door de Europese Unie die de basis legde voor de EU-taxonomie, stelde inderdaad dat de EU de wereldwijde “standard setter” zou moeten worden. Maar hoe die wereldwijde standaard, die er in 2024 of later zal zijn, er uit ziet is nog grotendeels onbekend.
En is de markt voor social bonds zo groot als de hype doet vermoeden?
In de tussentijd kunnen bedrijven beweren dat hun activiteiten ‘social impact’ hebben en daarom kapitaal voor die activiteiten aantrekken door ‘social (impact) bonds’ uit te geven. Een riskante onderneming in de zin dat het publiek op haar hoede zou kunnen zijn voor activiteiten die er alleen om PR-redenen lijken te zijn. En hoewel bedrijven alleen maar te lijden hebben onder de slechte pers rondom greenwashing, staan anderzijds investeerders onder toenemende controle van overheden. In mei deden Duitse aanklagers een inval bij een financiële instelling met de beschuldiging dat ESG-referenties in beleggingsproducten overdreven waren. Japanse toezichthouders volgen een vergelijkbare koers.
En toch wordt er, op dit onbekende terrein, nog volop geïnvesteerd in social impact. Zo gaven bedrijven tijdens de Covid-jaren zorg gerelateerde social bonds uit. Het marktaandeel van social bonds als percentage van de totale ESG-schuld is sinds 2019 aanzienlijk. In 2021 werd voor meer dan 138 miljard euro aan social bonds uitgegeven. Een investeringsstroom die zo groot is in onzekere tijden en op onbekend terrein, wijst op werkelijke waardegedreven vraag, anders dan het opvolgen van een hype.
Dit artikel is onderdeel van de Sustainaweekly.