Bij ieder huis en bedrijf ligt binnen of buiten wel een mat. Een gigantische markt, die tegelijkertijd ook voor veel afval zorgt. Momenteel belanden de meeste matten bij het grofvuil om verbrand te worden. Niet ideaal dus, stelt Bob Ballings. De eigenaar van mattenproducent Bob Mats BV vindt dat de EU-regelgeving ervoor moet zorgen dat meer en meer producten gerecycled moeten worden.
"Kijken we naar duurzaamheid dan is recycling belangrijk. Bij gebrek hieraan (en in het algemeen) is de levensduur van een product belangrijk. Als een product 2 tot 3 keer langer mee gaat, is er ook zo veel minder afval. Tevens zijn er minder grondstoffen nodig voor de productie. Dit scheelt CO2 en andere schadelijke stoffen. Wat ons betreft is een langere levensduur dan ook het begin van duurzaamheid", begint Bob zijn betoog.
Bob Ballings, eigenaar van mattenproducent Bob Mats BV.
Allerlei soorten en maten
Deurmatten zijn er in veel soorten, maten en kwaliteiten. Toch zien ze bij Bob Mats nog steeds massa’s goedkope matjes die een beperkte functionaliteit en levensduur hebben. De dunne polyprop op pvc is hiervan een voorbeeld. Bob legt uit dat de levensduur van de mat voor het grootste gedeelte bepaald wordt door de rug van een mat.
"De meest gebruikte rug is die van pvc/vinyl", weet Bob. "Goedkoop in massa te produceren, maar als nadeel dat randen omhoog gaan staan of af kunnen scheuren. Als een vast entreetapijt geplaatst is, dan is pvc/vinyl wel een optie, maar als losse mat zijn er dus ook veel nadelen."
Polyurethane
Een wat nieuwe variant is een Polyurethane (PU) rug, dat volgens Bob momenteel nog maar door twee fabrikanten geproduceerd wordt. De PU rug is duurder dan pvc/vinyl en heeft als voordeel weekmakervrij te zijn. Hierdoor wordt verkleuring van de vloer voorkomen. "De PU rug is, indien met niet te veel krijt gevuld, ook sterker en flexibeler dan een pvc/vinyl rug, waardoor randen minder snel afscheuren. Als vast geplaatst tapijt heeft deze in vergelijking met pvc weinig extra voordelen." Naast bovengenoemde ruggen zien ze bij Bob Mats af en toe nog goedkope matten met latex rug. Deze zitten in het laagste prijssegment en neemt het bedrijf niet mee in de vergelijking.
Thermoplast
Ook matten met een zogenaamde thermoplast rug zijn relatief nieuw op de markt. "Dit voelt vaak aan als rubber, bevat geen weekmaker, maar wordt normaal niet met rand geleverd. Nadeel is dat het niet 'terugspringt' als het vervormd. Het gewicht is ook vaak wat lager, waardoor kleinere matten soms te licht kunnen zijn. Voor professioneel gebruik is de slechte brandclassificatie vaak een probleem."
Wasbare matten
De matten waar Bob Mats zich al sinds 1989 mee bezig houdt, zijn zogenaamde wasbare matten. Deze zijn voorzien van een industrieel wasbare NBR rubber rug. Dit zijn de matten die verhuurd worden door wasserijen en minimaal 100x gewassen kunnen worden. De randen zijn sterk, flexibel, krullen niet op en scheuren niet af. Door de mat te wassen en drogen zijn ze goed schoon te maken. "De levensduur bij goed gebruik kan dan 10 jaar of meer zijn. Als losliggende mat gaat deze kwaliteit het langste mee", legt Bob uit.
Pvc/vinyl
Kijken we naar de rug, dan heeft pvc/vinyl als mat de kortste levensduur. Het probleem is dat randen vaak omhoog gaan staan en hierdoor afscheuren. Ook schoonmaken is lastig in verband met de rug. "Deze mat met pvc rug hieronder kwamen we tegen bij een filiaal van een groot winkelbedrijf, randen die omhoog staan en dus groot struikelgevaar vormen", geeft Bob als voorbeeld.
Vandaar concludeert Bob dat PU een stuk beter is, indien er niet te veel krijt in zit. De randen zijn vele malen sterker dan pvc/vinyl en scheuren dus ook niet zo snel af. "De levensduur is veel langer. Nadeel: bij één fabrikant is de rug glad, waardoor deze minder goed blijft liggen."
NBR Rubber
De langste levensduur heeft NBR Rubber, maar is ook het duurste. Deze matten worden ook als huurmatten gebruikt. Ze zijn flexibel, vormen zich naar de ondergrond, randen liggen mooi glad en scheuren er niet eenvoudig af. "NBR rubber is te herkennen aan het patroon op de voorkant dat meestal gelijk is met de achterkant. PU en PVC hebben gladde randen aan de voorkant." Kijken we dus naar duurzaamheid van losliggende matten, dan is een rug van rubber qua levensduur het meest duurzaam.
Milieu
Naast duurzaamheid moet er gekeken worden naar het milieu en Bob is er van overtuigd dat alle drie deze materialen hier niet goed op scoren. "Pvc/vinyl is niet milieuvriendelijk te noemen. Het bevat namelijk weekmakers. Fabrikanten gebruiken hiervoor vaak schadelijke ftalaat. Pvc zelf is ook niet het meest vriendelijke materiaal. PU is weekmaker vrij, maar PU is ook een chemische verbinding die verre van vriendelijk is." Rubber beval net als pvc ook weekmakers, daarnaast roet (gemaakt door olie en gas te verbranden), zinc oxide en andere minder vriendelijke chemicaliën.
Recyclen
Bij het recyclen van matten is vooral het scheiden van de garen en de rug een probleem. Bob maakt duidelijk dat er ook gekeken moet worden naar de waarde van de rug en wat recycling kost. "PVC heeft de laagste prijs. PU heeft een iets hogere prijs. En rubber is het duurst." Het goedkoopste is polypropylene, daarna polyester en dan nylon.
Polypropylene recyclen
Op polypropylene gebied zijn er wel recycling initiatieven, maar beperkt. Polyester is de grootste recycling markt. "Gescheiden polyester garen zouden op verschillende manieren verwerkt kunnen worden. Nylon en vooral nylon 6 kan via aquafill gerecycled worden tot nieuw econyl garen. Voor sommige andere tapijt producten gebeurt dit al. Zouden we dus garen en rubber kunnen scheiden dan moeten we kijken naar de waarde van de afvalstroom."
Aangezien het scheiden via bovenstaande manier ook geld kost moeten we dit meenemen in het geheel. Een polyprop mat met pvc rug recyclen en hergebruiken zal niet economisch haalbaar zijn, stelt Bob. "Via een pyrolyse, waar enkele startups mee bezig zijn, zou het eventueel mogelijk zijn om olie en gas uit het materiaal te winnen. Bovenstaande is eigenlijk ook van toepassing op polyester en nylon. Op pvc kost het te veel, aangezien pvc een lagere opbrengst heeft. Pyrolyse is echter ook niet altijd een schoon procedé en kent vele problemen en is niet geschikt voor alle materialen."
Aparte afvalstroom
Het probleem in het algemeen is dat matten normaal met huisvuil worden meegeven en er geen aparte afvalstroom voor is. "Wij richten ons vooral op nylon 6 matten met een rubber rug. Er lopen met enkele wasserijen nu proeven om afgedankte matten te laten versnipperen, met cryogeen tot poeder te vermalen en daarna garen en rubber van elkaar te scheiden. Een andere methode is met hoge druk water garen en rubber van elkaar te scheiden. Proeven moeten nu uitmaken welke methode het beste werkt."
Lokaal recyclen
Wat belangrijk is bij recycling, is dat dit lokaal en het liefst op Europees niveau gebeurt, vindt Bob. Dat wil zeggen dat producten die lokaal geproduceerd worden ook Europese afvalstromen gebruiken. "Het is niet de bedoeling afval rond de wereld te sturen waarbij je weinig controle meer hebt. We zien bijvoorbeeld initiatieven in Nederland om pvc resten op te halen en te hergebruiken. Op zich niet verkeerd maar als je zelf de meeste producten uit Azië haalt zal je nooit de cirkel kunnen sluiten. Willen we meer duurzaam worden en aan recycling doen, zullen we dit met meer lokale (in Europa) geproduceerde producten moeten gaan doen."
Acties
Op matten gebied proberen ze bij Bob Mats nu een systeem op te zetten om matten met NBR rubber ruggen in ieder geval te recyclen. Het nylon 6 deel kan dan circulair gebruikt worden en het rubber wordt vulstof in nieuwe rubber producten. "Kijken we naar matten, dan bieden de nylon 6 op rubber matten in ieder geval de mogelijkheid om in de toekomst deels gerecycled te worden. Bij wasserijen inzamelen is eenvoudig, bij individuele klanten moeilijker. Als ons systeem werkt zullen we op nieuwe NBR rubber matten op de achterkant ook recycling informatie geven."
Ideeën
Tevens blijft het hier niet bij. Voor de toekomst hebben ze nog ideeën zoals, losse bovenkant die op een onderkant op de vloer gefixeerd kan worden. "De bovenkant zal dan een mono materiaal zijn waardoor het veel eenvoudiger te recyclen is. Andere alternatieven zijn duo materialen waarbij je bovenkant en onderkant eenvoudig kan scheiden. Helaas zien we bij bestaande bedrijven op dit gebied ook te weinig innovatie, misschien ook mede door prijsdruk uit de markt of het willen blijven werken met bestaande machines."
Circulaire economie
Bob Mats wil naar een circulaire economie. Door recycling toe te passen zullen ze bij het ontwikkelen en produceren van nieuwe matten hier al rekening mee moeten gaan houden. Zo houdt het bedrijf zich actief bezig met het ontwikkelen van nieuwe technieken die circulair gebruik mogelijk maken. "De matten met NBR rubber rug die we momenteel verkopen bieden de langste levensduur en zijn alleen in dat opzicht het minst vervuilend", besluit Bob.
Meer informatie:
Bob Mats B.V.
Koebaksestraat 50
5434 LD Cuijk-Vianen (NB)
Tel NL: 0485712020
Tel BE: 093959861
verkoop@bobmats.com
www.bobmats.nl