Op vrijdag 26 april werd er door Kiki en Joost een appgroep opgericht. Ze vallen meteen met de deur in huis en schrijven dat ze vernomen hebben dat het besluit om de Design Academy (DAE) naar Roermond te verhuizen door de directie al zo ongeveer is genomen en alleen nog bekrachtigd hoeft te worden door de raad van toezicht. Ze maken zich grote zorgen over de gevolgen hiervan: voor de academie zelf, de werknemers, de studenten, de stad en de creatieve/ontwerp community. Dat meldt Piet Hein Eek in een uitgebreide mail.
De brief vervolgt: 'Kiki belt met beide directeuren en regelt een afspraak met de burgemeester van Eindhoven. Joseph Grima, de directeur, is een architect uit Italië en vliegt zo nu en dan op en neer naar Eindhoven om het instituut te besturen. Kiki heeft een goed gesprek met hem waarin hij duidelijk maakt dat ze een gigantisch probleem hebben, omdat ze over twee jaar uit het huidige pand in de witte dame moeten en dat de gemeente in tegenstelling tot de gemeente Roermond niet meewerkt om een plek voor de academie te vinden. Van Roermond hebben ze een aanbod en ze kunnen zich niet permitteren zonder pand te komen te zitten. Over anderhalf jaar moet hij afscheid nemen en hij wil het instituut in een goed gebouw en financieel gezond achterlaten. Hij geeft ook aan dat zijn voorkeur is dat de academie in Eindhoven blijft, maar inhoudelijk geeft hij argumenten die bij een keuze om naar Roermond te vertrekken passen. Het is goed om te horen dat het zijn voorkeur heeft om in Eindhoven te blijven en dat de manier waarop hij opereert een onderhandelingstactiek lijkt. Dit beeld wordt bevestigd als hij Kiki aanmoedigt reuring te maken. Eerder heeft hij naar eigen zeggen door druk van bovenaf de community er niet bij kunnen betrekken. Eerder had Kiki een gesprek met Raf de Keninck, de directeur onderwijs. Hij is een Belg en woont gewoon in de buurt. Raf geeft aan dat hij sowieso voorstander is om in Eindhoven te blijven, maar vraagt om vooral geen reuring te maken en hem op de achtergrond aan een oplossing te laten werken. Beide directeuren hebben naar eigen zeggen gelukkig hetzelfde doel; de academie in Eindhoven houden.
Na enig beraad komen we tot de conclusie dat het wel verstandig is zoveel mogelijk aandacht voor dit onderwerp te vragen. Er zijn al verschillende culturele instituten uit Eindhoven vertrokken waar je je nu van kan afvragen hoeveel toegevoegde waarde ze zouden hebben in een snel groeiende stad waar de behoefte aan cultuur, vermaak en variëteit alleen maar groter wordt. Een instituut behouden is altijd goedkoper dan later weer een vergelijkbaar instituut naar de stad te krijgen. En de academie is voor de stad op cultureel gebied het allerbelangrijkste instituut. Het maakt Eindhoven tot design hoofdstad van Nederland en misschien wel van de wereld. De Dutch Design Week is onlosmakelijk verbonden aan de eindexamenpresentaties van de studenten en is uitgegroeid tot een internationaal uniek evenement. Het is de enige designweek die niet op commercie, maar op creativiteit is gebaseerd. Er komen elk jaar honderdduizenden bezoekers op af. En in het kielzog is er in Eindhoven een volstrekt unieke internationaal opererende design community ontstaan. Een besluit onder tijdsdruk genomen door twee buitenlandse directeuren waar zoveel voor de academie, de stad en de designcommunity van afhangt, voelt niet vanzelfsprekend. We vragen ons ook af waarom de huur is opgezegd zonder vervangende huisvesting (en kunnen ons bijna niet voorstellen dat het zo is gegaan), om nog maar te zwijgen over de onmogelijke opgave in twee jaar een gebouw met een oppervlakte van ongeveer tienduizend vierkante meter te vinden, te verbouwen en ernaartoe te verhuizen. Gelukkig kan een dergelijk besluit niet genomen worden zonder instemming van de raad van toezicht. Wat ons betreft zijn zij ook verantwoordelijk c.q. aansprakelijk voor een dergelijk besluit; sterker nog dit is het soort besluiten waarvoor ze er zijn!
Daarna hebben we met een aantal ontwerpers uit de Eindhovense community (naast Kiki en Joost, Anne Ligtenberg, Annemoon Geurts en Lucas Maassen) een gesprek met de burgemeester. Voordat hij arriveert praten we over hoe het besluitvormingsproces tot op heden is gelopen. Voor ons gevoel is het een beetje een 'two-men show' waarbij het personeel, de studenten, de community, de stad en andere belanghebbenden niet zijn betrokken. De gang van zaken is voor de mensen die op de academie werken misschien nog wel het meest schrijnend. Het gaat om een groot aantal werknemers die niet in het proces betrokken worden en nog aan de academie verbonden zijn als de directeuren die het besluit nu nemen straks al lang zijn gevlogen.
In het eerste deel van het gesprek met de burgemeester zijn we elkaar van hetzelfde aan het overtuigen: DAE is belangrijk voor Eindhoven en Eindhoven is belangrijk voor DAE. De conclusie is dat hij onze hulp heel goed kan gebruiken om het belang van de academie en het behoud ervan voor de stad kracht bij te zetten. Hij vertelt dat hij goede gesprekken heeft gehad met Joseph Grima. De burgemeester geeft aan dat hij zijn hulp als breekijzer bij vermogende (vastgoed)organisaties en het vinden van funding heeft aangeboden en dat het bestuur daar geen gebruik van heeft gemaakt. Zoals te verwachten komen de verhalen en vooral de rol die iedereen elkaar toedicht niet overeen, maar dat Roermond een reële optie is, is duidelijk. Sterker nog: we horen dat de directeuren al hebben besloten naar Roermond te gaan en het aan de raad hebben voorgelegd. Die heeft (gelukkig) aangegeven meer tijd nodig te hebben.
Dat wij de burgemeester zullen helpen zijn standpunt kracht bij te zetten is vanzelfsprekend, maar andersom vinden we dat hij krachtig en zonder terughoudendheid moet aangeven dat de stad aan de eisen van de academie gaat voldoen. De academie vraagt ook eigenlijk wat normaal is voor een dergelijke instelling, dus de toezegging is geen blanco cheque zoals de burgemeester zegt, maar een toezegging die voortkomt uit de wens het instituut voor de stad te behouden. De financiering kan voor een groot deel via een standaard voorziening voor onderwijsinstellingen van het rijk lopen en de burgemeester geeft aan dat het onrendabele gat, wat een creatieve opleiding altijd heeft, in principe gedekt kan worden. De getallen zijn bekend en binnen normale parameters. Bovendien heeft de academie nog de wens om studenten te huisvesten. Dat kan je als een probleem zien, maar ook als een kans. De TU/e heeft net het oude hoofdkantoor van Philips exclusief voor haar studenten toegewezen gekregen, wat nogal wat scheve gezichten heeft opgeleverd. Dit is een mooie gelegenheid de academie ook tegemoet te komen en de boel gelijk te trekken. En als het nodig is kunnen er ook studenten van andere scholen gehuisvest worden. De huisvesting vertegenwoordigt een verdienmodel en kan mogelijk ook ingezet worden om een deel van het onrendabele gat te financieren. Een design academie campus is helemaal geen gek idee. Na het gesprek bedenk ik dat ASML een financieringsprogramma voor huisvesting heeft opgezet. Misschien kan de studentenhuisvesting hiermee bekostigd worden?
De burgemeester geeft aan dat hij als eerste heeft laten uitzoeken hoe het met het huurcontract zit en dat ze geregeld hebben dat de academie langer kan blijven huren en dat de gemeente ook een redelijke prijs kan uitonderhandelen. Het pand van de gemeente Roermond loopt ook niet zomaar weg, dus is er geen besluit op stel en sprong noodzakelijk. Omdat de termijn er voor Joseph Grima binnenkort op zit is het misschien een idee een pas op de plaats te maken en op zoek te gaan naar een extra directeur die vervroegd begint, waardoor er kort sprake is van een dubbele functie en de benodigde uren aanwezig zijn om het proces naar nieuwe huisvesting zorgvuldig in goede banen te leiden en de overgang qua bestuur soepel te laten verlopen.
We moeten nog een gesprek met de raad van toezicht en met de betrokken gemeenteraadsleden hebben. Als het nodig is kunnen we van de gelegenheid gebruik maken een tour door de stad te organiseren om te laten zien en uit te leggen wat de belangen zijn. Mocht het voor iedereen knip en klaar zijn dat de academie moet blijven, kan er gelijk naar een oplossing voor de huisvesting gekeken worden. Het mag duidelijk zijn dat om een pand voor de academie te krijgen waar we allemaal trots op zijn, meer nodig is dan woorden', besluit Piet Hein Eek.
Meer informatie:
Piet Hein Eek
Halvemaanstraat 30
5651 BP Eindhoven
+31 40-2856610
www.pietheineek.nl